OLAC Record oai:paradisec.org.au:KK2-0026

Metadata
Title:		Bum ga na dusat a lam (Animals in the mountain)
Access Rights:		Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Bibliographic Citation:		Keita Kurabe (collector), Keita Kurabe (depositor), Magawng Gam (speaker), 2020. Bum ga na dusat a lam (Animals in the mountain). MPEG/X-WAV/XML. KK2-0026 at catalog.paradisec.org.au. https://dx.doi.org/10.26278/5fa2c5cf8ba51
Contributor (compiler):		Keita Kurabe
Contributor (depositor):		Keita Kurabe
Contributor (speaker):		Magawng Gam
Coverage (Box):		northlimit=27.331; southlimit=23.137; westlimit=95.335; eastlimit=98.498
Coverage (ISO3166):		MM
Date (W3CDTF):		2020-01-08
Date Created (W3CDTF):		2020-01-08
Description:		Transcription (La Ring) Ya bum ga de gaw anhte Jinghpaw a prat e gaw nam dusat hte nta e bau da ai dusat lahkawng nga ai i. Lahkawng e Myen hku gaw achyan-hpyin Jinghpaw hku gaw kadun ai hku nga yang hpan lahkawng nga ai. Shinggyim masha rem ai nam kata de shanhte chyu nga ai shazai le shazai ngu ai. Shaloi e shinggyim masha rem ai hta gaw matsing ram ai yaw ma. Wa, u, gwi, lanyau, bainam, dumsu wuloi dai hte rai malu ai. Sagu gaw anhte hta nnga ai maumwi hta nnga ai yaw hpa majaw nga yang anhte kaw gaw sagu rem ai baw lamu ga nre le maling mala re majaw. Sagu gaw htaw nlung lung htawn hkan tsingdu jahkraw nga ai de ga shadawn Arab mungkan Russia mung zawn re hkan nga ai gaw dai Siberia koke tsat shara de nga ai. Anhte gaw sagu a lam nnga ai. Chyum laika hta sagu a lam grai nga raitim anhte Jinghpaw ni hta sagu a lam nnga ai. Chye ma nchye ai ya e dai mying pyi sagu ngu nna chye tsun ai kadai wa e woi ai kun nchye ai sagu ngu ai. Re majaw bai tsun ga nga jang nga wuloi, dumsu, bainam, wa, u, gwi, lanyau dai hte sha rai lu ai gumra mi rai, dai hte re matsat anhte bum ga na. Nkau mi woi rem ai dai gaw shazai hpe majoi di ai she re anhte rem ai gaw nre. U rai anhte rem ai rai yang she ndai nga wuloi hte dumsu gaw moi shawng na labau hta nau ntsun ma ai. Labau e htaw mali hku chyai hku nga ai labau de dumsu nga ni gumra aw e gumra a lam gaw lawm ai dumsu nga ni a lam nau ntsun ai. Dai gaw hpa majaw i nga yang shanhte yu wa ai hkrun lam kaw dumsu nga rem na matu yak sam ai. Rai na ndai wa gaw ndai Jinghpaw prat hta wa gaw grai ahkyak ai hku rem sam ma ai. Hpa majaw nga yang wa ndai hpe gaw nat ni yawng ra ai. Nat hpe ju jaw yang wa nra ai nat langai pa nnga ai. Rai na she anhte Jinghpaw ni wa wa mying mying ai masha grai nga ai anhte ni wa. Wa na, wa baw, wa kan, wa kaw, wa lu, wa baw wa hte seng seng ai wa ndu grai law ai mying wa Jinghpaw mying wa htinggaw mying. Dai hpe yu yang wa ngu ai gaw moi kaw na mana maka Jinghpaw ni rem ai numdung rai sam ai ngu kanang kaw na kaning di rem hpang ai gaw nchye ai. Ya ndai anhte a ni ai le ni ai anhte ni rem ai dusat a lam hpe tsun ai re. Bai u mung u dai hku rem ai ngu u gaw moi gaw ndai kaw e ya nanhte hpe tsun yang nkam na re. U hpe majoi sat sha ai ngu htung nnga ai moi na prat e. U majoi nmai sat sha ai moi gaw. Nat hpe jaw nat hpe sat ya ai kaw na she sha lawm ai hku re. Majoi mi u kadai nsat sha ai, nat ni ma u sat sha ai nra ai da yaw dai nanhte nkam na re. Grai mau hpa nang u shan sha mayu jang nat jaw ra ai, wo dumsa shaga la htingbu manang hpe shaga na nat jaw galaw ra ai. U lahkawng masum mali langai sha lamuk ngu ai hpe ju ai pyi gaw hkinjawng wa rai dumsa wa rai sa ra ai. Dai lu dai sha nat hpe nkau jaw e u rem nna u sat sha nmai ai. Udi langai mung nmai hta sha ai nat hpe sha jaw mai ai. Udi langai mi nat hpe nre ai nang gaw nmai baw sha ai. Nat jaw prat e ndai u hte seng nna e dai majaw u gaw moi na anhte bum ga na u gaw yahte na lawu ga de na lung ai taik-kyet law nga ai ni ya na dai u kaba ni dai baw nre. Anhte bumga na u gaw nam kaw na u gan zawn re nau mung nkaba nau mung nkaji re ai. Dai u ni a nsam gaw atsit ngu ai nnga ai yaw. Anhte Jinghpaw ni rem wa ai u hta nta u kaw nsam tsit ai u nnga ai. Kanang mung nnga ai ula ni gaw hkyeng ai hte chyang ai gayau ai. Bai nkau gaw ahpraw san ai nga ai yaw u la le. Ahpraw san ai nga ai achyang tap re ma nnga ai achyang san ai u la ma nnga ai. Loimi hkyeng ai loimi lawm ai u la ni le. Dai kaw na she ka ka san ai nga ai ka ka re gaw hpraw ai hte mut ai gayau ai ka ka re ai nga ai. Ndai u ni e shingra tara ta-ba-wa ngu ai ma sawk sagawn yu yang grai mau nan re lu. Dai u la uyi ni gaw hpraw ai nga ai hkyeng ai bai nnga yaw u yi ni. U la gaw hkyeng ai nga ai. U yi ndai anhte yaw da ai u yi ni u yi hkyeng na kachyi mung htung nnga ai. U yi hkyeng ai nnga ai dai ma ya nanhte anhte ndai Physic hku mi rai rai ndai biology hku mi rai rai anhte maram yu ai shaloi Myen hku nga yang le-lar yu ai shaloi grai myit shang nan re she rai nga. U ngu ai u yi rai jang hkyeng na htung nnga ai. Shi gaw ka ka san ai malawng ai ahpraw san ai gaw nga ai, tsit ai gaw u hta kanang u kaw mung nnga ai tinang rem ai kaw. Ndai hku re rai yang she ndai u hpe rem ai kaw gaw gara hku di ai i nga yang she nta le ya ga shadawn nang kaw lakang baw kaw shi e u lawng ngu yup shara nan masat da ya ai. Atsawm di na shanhte shang wa na hku ndai daram di na hkrak galaw da ai. Re shanhte hpe rim shana hkan e rim la na ngu ai nang nta nhku maga e chyinghka lam kaba hpaw da ai. Dan di na she moi na ni na loi laklai ai gaw u dai ni dai wu lawng kaw e hkyi jahkrat da ai yaw nta dai sha nbya nrun kau ai dingsa gaw u hkyi gaw dai kaw adak taw sai. Dan na kalang lang gaw nta shi manga ning anhte bum ga e gaw nta langai mi hkun ning hta jan na nrawng mai ai gaw jahkring sha tsam mat ai. Rai jang she nta run ai shaloi wa u hkyi wa ja ja ya na bilat ga jahkraw zawn rai taw ai re gaw dai u hkyi sumpum wa le. Dai gaw nam hpum galaw ai baw re ma nchyoi, chyoi gaw chyoi ma ai nkau mi gaw le sun galaw ai hkan bang ai le. Mana maka nam hpun tai wa ja ja rai shi na gaw u hkyi ma nmanam mat ai. Shi gaw dai kaw nbung kum kau ya ai re nga yang u hkyi jahkrat tim le mi na ja ai kaw bai kap bai kap rai yang gaw u hkyi bat pa nmanam ai. Shana dai kaw wa, jahpawt gaw hpaw dat sai hte shi chyu dai hkan yawng bram hkawm ai gaw shadang nda ai kadai mi u nshadang ai shana sha. Rai yang gaw shani gaw wo tam sha ai de hkan e hta sha kau ai mung nga ai. Gwi ni e kawa sha ai mung nga ai u kaji ai ni rai jang galang e hta sha ai mung nga ai. Kaning ndi ngam ai hte mi dai hku. Dai ram di tim mi tsun ai hku u hpe majoi sat sha nmai ai nat jaw yang she lang ai. Dai gaw u a lam rai sai rai na she ndai u kanu ni u di di na rai jang gaw dai u lawng kaw nre nang hkan tingjat ngu ai tawn da ya ai. Nang de na gwi ni nyau ni ndep na pe manga ram tsaw ai kaw shakum kaw shakap da ya ai. Nta nhku de nre le ndaw de dai kaw di di ai shanhte gaw. Di di rai yang she ngai maram masam ai hku nga yang u kanu langai gaw law htum shi mali, dai hta gaw njan ai kalang ta di ai le i. Shi mali hta njan ai raitim ndai law malawng gaw shi, matsat sha di ai mung nga ai. E matsat sha re gaw nau gaw nnga ai law, shi shi langai shi lahkawng shi mali dai kaw di di da jang she anhte madu ni gaw "Ah ndai hte yawng tawn da ya yang gaw u hkai nkraw na re, kanu e hpum ai nlawm ai" nga. Raitim shanhte u kanu ni na langai hte langai mung nbung ai. U kanu nkau gaw singkaw grai pa ai le i. Grai lum hkra hpum nna yawng kraw ai mung nga ai. Ndai udi kaw na u hkai pru wa ai hpe kraw ai ngu re yaw Jinghpaw ga kraw ai. Yawng hpe nshakraw lu na re ngu na hta la ya ai gaw hta la ya. Hta la ai mung u kanu dai ni grai chye ai. Langai mi di nga ai kaw na langai sha naw di yang hkum hta, dai shi di da ai ntaw jang htaw kaga de nawt wa ai. U kanu ni le mani shani shagu di ai shi. Mani di da sai daini di na ngu yang udi dai nnga jang htawt mat wa ai. Masum mali manga kru re kaw na gaw shi nchye sai, manga mali e lahta de manga ram re kaw na gaw nchye sai. Dai kawn hta la na makoi da hta la na makoi da. U kanu langai mi e udi shi mali di ai ngu ga hta hta di na shi ram tawn da ya ai le. Rai yang u kanu langai mi kaw na gaw udi mali ram masum manga daram hta tawn. Dai udi dai gaw wo kanu e rai nhpum yang gaw kaja taw nga ai lu hkun hkraw ai kaw da yang gaw shata mi raitim sha mai ai. Kanu e hpum sai kaw na she sai tai wa ai u hkai tai wa ai le i. Kanu e nhpum yang yaw rai nhpum yang gaw kade ya da tim ya na anhte gat hkan dut sha ai hte maren re. Re yang she kalang lang gaw nbung udi ngu ai udi gaw rai nhtawm kata de hpa nrawng ai ma nga ai. E dai zawn rai u a lam yan gaw dai rai sai. Rai yang she ndai shi u hkai shakraw ai shaloi gaw dai u tingjat kaw "Chyip chyip chyip chyip" nga na garu taw sai. Yu yu yang "Yawng kraw sai kun", nga "E udi masum daram naw taw ai rai nkraw ai" nga bai naw tawn da. Dai nau tawn da na yang mung ndai shawng kraw ai ni gaw dai kaw nna gumhtawn nna gayaw si ai ma nga ai. Dai majaw grai Myen hku rai yang gaw gayu-saik Jinghpaw hku rai yang gaw grai shali ra ai atsawm di. Kalang lang gaw dai u hkai ni hpe hta ai ngu tsun ai re dai shi word gaw, u tingjat kaw na u hkai hpe htawt da ai hpe u hkai hta ai ngu re. Ndai u shing krang ya htaw hkan dut ai le ya kawa hte e dai kaw e hta bang. Hta bang di na she kalang lang gaw dai udi hpe htawra kaw nkraw jang nang kaw bang da ya ai nga ai. Re yang she kalang lang gaw dai kaw mung nkraw ai nga ai udi dai kanu e kade hpum tim nkraw ai nga ai. Dai hpe e tawn da nna ga yu ai shaloi hkrak kaja taw ai ma nga ai udi e nkau mi gaw hten mat ai. U a lam gaw dai hku rai sai ding na she shani gaw kam ai ten hpaw tawn shana de rai yang wa sha shanhte u ni mung chye ai. Wo ra kaw mung nta nang nta nang nta dai hkan e ayai tawn tim "Anhte madu nta ndai re" nga shanhte chye ai dai de wa ai. Shani shat tam sha ai ten gaw yawng gayau taw ai i shana de yup na rai jang she nta de wa wa ai. Ndai dusat ni mung e shi a shi si athi-nyan (nyan) nga ai dai hku re u. Wa rai jang gaw sharaw e sha hkrit ai majaw npu e grai ngang hkra bang da ai. Bang nna rawng da ai jahpawt e jahpawt shagu wa shat yaw ra ai. Wa shat gaw wa nkaw, nai, hkum li tsin, hkum hkye nam na langa ni yaw ai shadu na yaw ai. N-gu bang jaw gaw nlu ai n-gu taw ai re majaw anhte bum ga e gaw. Wa nhkaw bang rai di na she shi hpe jahpawt shagu ndaw kaw wa kang ngu ai kaw ru yaw shadu da na. Dai wa shat chyi li ngu ai hpun kaw e ndai ram ya na rai na anhte gaw zalon kaba ni nlu ai mu i dai hpun hpe krawk ai dai gaw dai u lawng makau kaw tawn da ai. Dai di na htaw nhku de e shadu nna wa shat dap ngu ai san da ai ndai shat shadu dap a nhpung maga wa shat dap ngu ai wa shat shadu ai dap langai mi san da ai. Dai kaw shadu na yaw. Shaloi gaw wa dai ni gaw shani rai yang gaw dai mare makau hkan tam sha ai le. Shi gaw chye ai hpabaw numru sha ai lap gaw nau nsha ai dai wa gaw lap nsha ai. Le ga na chyu kanaw dai wunru ni shi ra ai baw wunru ni nga ai nra ai hpe nsha dai hku tam sha ai wa gaw. Rai na kalang lang gaw shani raitim wo loi tsan jang sharaw e hta sha ai mung nga ai. Shana gaw hkrak nan rawng ra ai dai nrai jang mare de mung sharaw shang ai gaw shana rai jang e dai sha kau ai. Rai yang she ndai wa ni na Myen hku tsun ga htu-char-chet langai nga ai laklai ai langai gaw kasha shangai na rai yang wa nta kaw galoi nshangai ai wa ni le htaw nam de shangai ai. Nam de wa, wa kanau langai "Yahte mat sai kanang yawng sai kun" ngu tam yu yang htaw nam nta kawn tsawm ra tsan ai de tsip tsip ai. Dai hkan na nam ni nam ni ga ni loimi htu kau hkra rai na nam mana maka sumpum let le dai kata de wa kasha shangai ai. Wa kasha gaw e pyan-mya majority hku na gaw shi daram shangai ai wa kanu langai. Kalang lang gaw mali kalang lang gaw shi masum mali raitim mung ndai wu yu ngu ai hpang e hkrat ai kun ni gaw kachyi chyi sha law. Shawng hkrat ai gaw naw kaba nhkrum ai langai hte langai. Re dai shaloi e ndai tsun ga nga jang Karai lawm ai zawn re gaw sharaw ni wa hkrai hta sha tim dai wa kasha shangai ai wa tsip kaw na hta sha ai ngu ma nnga ai yaw. Grai mau hpa re wa tsip tsip ai kaw na wa kanu hte wa kasha yawng sharaw e sha kau ai ngu ai nnga ai. Karai di sam ai sharaw e mung nmu ai kun hkrit ai kun gaw nchye ai nhta sha ai. Re ya "Anhte wa kanu mat sai" mi kaw na tim wa kanu ndai wa kasha shangai maw ai gaw chye chyalu le, mat sai nga ai kaw na gaw tam ra sai wo mare makau hkan tam yang she tsip grai nga re kaw nga ai. Dai wa kasha hta la ai shaloi gaw tinang yaw da ai wa raitim grai hkrit ra sai htim ai gaw. Htim yang she la kaja ni num ni sa na she ka htingga la sa di na she wa kanu hpe lahpaw e gap ra ai lo. Grai nga di na si sa wa jang gawn chyu gawn di na she wa kasha dai hpe dai ka hta hta bang di na she e nta de la wa ai. Dai rai shi hkan ai hkan ai pyi gaw tem ndi yang gaw sa makret wa na hku rai nga wa kanu hpe naw gawn ra ai. Dai lahpaw ngu ai nga ai sing gyin hte gap ai myi sha nhkra u ga gap shi gaw dai hkrit ai. Shingna hte ahpat shingna hpe pyi kalang lang nhkrit ai shi dai lahpaw grai hkrit ai. Di na dai wa hta ai ngu gaw bungli shajan langai rai sa. "E daini gaw wa hta na re lo" nga jang dai wa kasha hta la ai nam de nta kaw na gaw hpalon lahkawng masum mile mi daram re de gaw nre loi ni hkan galaw ai tim sumwum kata e. E ding na she nta kaw e le wa lawng kaw bang da ya ai. Dai kaw na dai kaw chyu shachyu kaji ai yang gaw kanang nwam ai dai kaw nga loi kaba ai kaw na gaw bai kanawng hkawm mat sai. Rai na sat sha na shaloi nat jaw na re shaloi gaw dai kaw na rim manat nna nat hpe jaw. Nat hpe jaw ai kachyi sha mi nat shan ngu mara na ngam ai yawng dai hkan na ni e wan shan di sha. Dai wa shan sha ai ngu hta mung pa-yan-pa-ta majoi mi sha ai nre. yawng hkinjawng nau ai ni e "Ndai gaw e shan hkak hku sha na ndai gaw si ntsin hku sha na ndai gaw salu hku sha na" yawng hkinjawng ngu ai ni e garan atsawm rai garan sha ai lu majoi mi nsha ai. Dai wa a lam yan gaw dai rai sa. Nat ni yawng wa ra ai wa nra ai nat langai pa nnga ai. Dai gaw wa na rai sai. Ya ndai nga wuloi hte dumsu nga ai ni gaw nat hpe ju jaw ai shaloi mare ting masha law law hpe shaga nna dai hku lang ai. Re yang she ndai dusat ndai ni num la ai shaloi nga wuloi gaw grai manu dan ai. Mayu ni hpe hpu nga ngu rai di jaw ai rai nga, manu dan ai. Dai kaw lang ai grai nga wuloi grai reng ai. Num langai hpyi na rai yang hpu nga ngu ai jaw ra ai, dai kawn shingma lai nga bai jaw, dai hpang mun nga ngu ai bai jaw masum lang ra ai lu ai ni gaw nlu ai ni gaw kaning ndi ai. Wa hpe gaw bai hpu dat ai kaw gaw kadai e nlang ai. Wa hpu dat ai ngu ai ma htung ma nnga ai. Majoi mayu ni nta e sa gun sha na nat jaw karum ai ngu wa she mi nrai yang gaw. Rai yang dumsu hpu dat ai ngu ai hpe gaw nau nra ma ai moi gaw. Dumsu hpe hpu dat ai nga jang loi shada jaw ai le. Rai jang she kaning di ai i ngu yang she dumsa wa hpu dat ai shaloi she "Mun lai" nga wuloi shatai ai ngu na she ya prat gaw gumhpraw hte lang na rai nga shanhte prat hta gaw gumhpraw ma nnga ai gaw. Kaga rai langai ngai hpe "Bai dumsu ndai hpe wuloi shatai sai yaw" wuloi ngu shamying na dat ai. Dumsu langai hpe nan nawng di hpu dat ai ngu nlang ai, madang shagrit ai le. Dan na ndai nga wuloi hpe rai na ndai nga wuloi hte dumsu hte seng nna anhte ni gaw bum masha re i anhte Jinghpaw ni nbung ai. Anhte bum masha ni gaw dumsu hpe shangun sha ai ngu gaw kachyi ma nchye ai, kachyi nchye ai majoi mi shalam tawn. Nat jaw sha na shan sha na dai sha re. Rai na she nta gap yang nta gap ai nchyang wa hpe nta gap shabrai jaw mai ai. Rai na she nang shat hkai nsha rai jang mam galai sha lu ai dumsu gaw mam galai sha. Rai she dumsu ndai ni gaw nam de nyup ai dumsu gaw. Shani gaw nta kaw na mung nau tsan ai de nwam ai dumsu gaw shi sharaw hkrit ai le. Nta kaw na nau ntsan ai makau hkan chyu nta mare kata kaw. Ya ndai kaw mung ndai yuk-hka-bay-da (botany) ngu ai hte seng nna tsun ga nga yang moi gaw mare ting tsingdu tu ai atsit re dai ni sha ai gaw. Ya prat gaw tsingdu ni mung mat wa ai. Dai wa anhte a ndai machye machyang hku yu ga nga yang gaw anhte e ta-ba-wa-patwi-wun ngu wa grai galai shai mat wa ai. Ya gaw ndai nwa ni shangai ai anhte nga ai mare buga ni gaw tsingdu nnga sai, kam ai maza ni she tu wa sai. Moi gaw mare ting anhte Jinghpaw amyu ni hpe Karai Kasang jasat ai ngu yang ngu, Jinghpaw mare rai sai nga kawn na gaw tsingdu atsit re chyu kapa ai gaw. Ntsa kaw na mi yu tim nbungli kaw na mi yu tim le kaw-zaw atsit nyep tawn da ai zawn le. Tsingdu ntu ai mare nnga ai e dai hpe sha ai goi. Tsingdu gaw ngai mu ai hku nga yang gaw hpan lahkawng re. Dai hta e jan yang jan na raitim hpan lahkawng. Tsingdu shapa ngu ai gaw lap loi pa pa rai na shi gaw tu ai shaloi ga de kap rai na grai ngang ai ga hpe magap ai. Langai gaw bai tsingdu galu ngu wa gaw loimi lap galu rai na ndai wa gaw nau wa asung nshang ai. Shi pu pu ai shaloi anhte lagaw labu hkan e kap nau nhkrak ai tsingdu dai gaw tsingdu galu ngu ai re. E le ra pa pa re wa gaw grai tsawm ai rai yang nga ni gaw dai sha ai hku rai nga mare kaw le. Dai makrut sha shi makrut sha rai yang hpawtni bai tu hpang shani bai tu dai mare e sha hkru sha ai dumsu ni gaw. Dai wo nga wuloi ni gaw mare kaw sha nhkru ai dai wo nam de anhte bum ga e ya nanhte nchye nga sumpra ngu ai shara magup tu ai. Grai tsaw ai raitim shi lap gaw dusat ni sha yang grai ra ai. Bai na shi chyu tu hkrai tu na ndai baw hkraw jang nam hpun tai ai. Mam hkai yang mam kaja ai dai wa shingra tara ta-ba-wa hta grai hkrak ai hku re. Rai na ndai dumsu yan nga wuloi, nga wuloi gaw shi gaw sharaw ni hpe mung loi shingla lu sam ai wo nam de ma yup ai. Langai hkrai nyup ai gaw hpawng rai na yup ai. Nkau mi gaw nta makau e wa yup ai. Dumsu gaw nam de galoi mung nyup ai jan du wa jang yawng kahtawng ka-ang de wa yup ai. Rai na dumsu ni gaw dai rai sa. Rai yang she ndai nga wuloi ni wa ni dumsu ni u ni hpe gaw nat ni yawng e ra ai. E bainam a lam hpe bai tsun na, bainam nga ai moi kaw na nga ai raitim ndai bainam mung majoi "Nye na re nanhte na re" ngu mare hkan e prang hkrai prang hkawm prang hkrai prang masha ni a nta ntawt hkan shang nna bainam hkyi tawn da grai nra, wo sun kum tawn ai dai de lahkan shang rai na bainam hpe grai nra ai. Bainam rem ai bainam madu ni grai matsa hkrum ai makau na ni le "Nang dai rem ai lo wo ra rem ndai" ngu shi chyu dai hku. Rai yang ndai bainam hpe gaw nat nkau mi nra ai. Jahtung nat sawa nat ndai ni sha ra ai bainam hpe sap wat nat ni ra ai. Ndai ntsa nat mu nat nbung nat ni ndai ni gaw nra ai jahtung ni gaw ra ai bainam hpe. Rai na she bainam hpe gaw moi kaw na raitim kalang lang nat njaw mung sat sha lu ai bainam gaw. Raitim mana maka wa da mada gaw nsat sha ma ai nat ni wa yawng e wa nra ai. Dai gaw bainam a lam yan rai sai. E bainam ni gaw "Nye bainam re na bainam re" ngu mare de wam hkawm le shi kam ai de wam hkawm shana gaw bainam ni gaw madu a nta re nre nchyoi ai shi yup mayu ai kaw yup wa ai. Rai jang gaw madu ni gaw gawt la ra ai le gawt la. Myen hku tsun ga nga yang sa-nit-ta-chya nrem ai gaw majoi nye na re ngu dat da ai le bainam gaw. Bainam gaw dai rai sai u rem ai lam gaw mi rai sai rai. Nye u ngu hkrak dem da ai. Dai kawn gwi a lam bai. Gwi gaw labau gaw nga ai nta nhku de yup ai. Masha yupra de nraitim nta kata de nga ai gwi gaw shat ma nhku kaw sha ai gwi ngu gaw. Re ndai gwi hpe gaw sawn nat e ra ai jahtung nat hpe jaw lu ai, sa wa nat hpe jaw lu ai kaga nat ni gwi nra ai. Raitim mung anhte chyurum sha ni kaw na ndai Jinghpaw ngu ai ni gaw gwi shan nsha ai. Sha nan nsha ai moi gaw. Maru ni grai sha ai dai re majaw anhte shada kaw pyi Maru ni hpe gaw "Gwi shan sha ai ni" ngu na shada jahpoi ai lam nga ai. Jinghpaw ni gwi shan nsha ai ya she sha wa ai. Gwi hpe gaw nat hpe jaw tim pyi gaw sa wa hpe rai yang majoi htu ai gaw. Htau nna she le dai htau kau ai gwi hkum hte baw hpe garawt sa wa na she le nam de loi krung sung ai de kabai bang kau ai. Dai kaw shana hkan sharaw ni le nam dusat tsap ni kawn hta sha kau ai le hta sha kau dai hku. Rai na she jahtung hpe jaw ai rai jang yawng atsawm rai ju nna shan ni kajoi ndai shajup nna hpun hpunjung jun ai dai kaw sumbrau da ai. Dai kaw u hka ni sha kau ai le gwi ni hta sha kau ai. Hkrak nga yang ya prat na nga yang gaw grai nhkrak ai dai kaw na manam shagram rai ana byin na. Dai hku re raitim nat hpe jaw sai nga sai kaw na gaw manam tim tawn da ai Jinghpaw ni na gaw dai ra ai. E gwi gaw dai hku rai sa bainam mung dai hku rai sa. Re kaw na gaw grai laklai ai langai gaw lanyau rem ai le. Lanyau ra ai nat gaw langai pa nnga ai. Gara nat mung nyau hpe nra ai nyau hpe hkungga shatai nmai ai. Bai anhte shinggyim masha ni hku na mung nyau shan gaw nsha ai. Raitim hpauk-pyan ai ngu ai Myen hku hpauk-pyan ai ngu ai loi ladu lai ai masha ni gaw sha ai. Raitim dai sha ai wa hpe e ndai masha hte laklai ai loimi rit kawp nlang ai masha ngu jahpoi ai le lanyau shan gaw nsha ai. Rai yang anhte rem ai dusat ni gwi shan ma Jinghpaw ni nsha ai. Rai na ya ndai dusat a lam anhte shinggyim masha ni rem ai dusat dai rai sa. Rai yang she gumra, gumra hpe ndai Manmaw Miwa mung mung jarit na ni gaw lang chye sai rai htaw ai. Anhte bum ga na nwa nji ni nga ai shara hte ngai nga ai shara na ni gumra shangun sha nchye ai majoi mare kaw shalam da ai. Gai gumra dai ni apri dinghkung de e grai tsawm kadai me daw htaw ai baw re mi nshadu majoi "Nye na re" gumra ngu ai gaw rem ai baw re dan re lai wa sai. Raitim ndai Miwa ga jarit Sammung na Jinghpaw ni gaw chye ai rai htaw sha ai. E dai hku re gumra gaw mare mi hta htinggaw shi nga yang langai mi rem buga langai kaw gaw kadai mung nrem ma ai rem ai ni rem re rai malu ai gumra ngu ai gaw. Ga shadawn Miwa ni kaw na wa Miwa ni kabai kau da ai rem. Miwa ni gaw daw htaw ai rai nga anhte kaw du ai kaw na gaw hpa nhtaw ai dai hku rem. Ya she chyoi ai dai dusat e na gaw dai rai sa. Rai yang gaw ya shinggyim masha ni rem ai dusat lanyau a lam gaw dai rai sa. Lanyau gaw grai san seng ai hku masha kaw yup yang yup shinggan hkan majoi nwam hkawm ai. Dai shi yu mayun sha ai yu tam ai akyang gaw nbung ai. Nyau nkau mi nta u rim sha ai nga ai. Dai hpe gaw gun jang re ngu na kalang lang gaw tam sat kau ai ma nga ai. Ra mi rai u ga ngu ai ni ma nga ai yawng gaw nsha ai. Dai nyau rai rai yang gaw nta dusat gaw ya hpa mi kaga mi nnga sai lu. Rai nam dusat a lam bai tsun na. Ya nahte gaw magwi ngu ai kaba htum re nga yang she ndai anhte na nwa njum nji ni shangai ai anhte ndai nmai mali walawng de gaw magwi nnga ai gaw. Moi gaw nga sam ai. Raitim ndai anhte a prat hta gaw magwi nnga ai, magwi nnga ai nam dusat kaw. Rai yang she ndai ntsa e wam ai naw tsun na. Magwi ngu ai htawra de nnga ai nang e nang ndai Njang Yang du hkra nga ai. Kanang nga yang mung nga u ga le magwi ngu ga, magwi, sharaw, tsap, shan nga e ndai shan nga a lam loi tsun mayu ai. Ndai lawu ga gaw grai law ai ndai shan nga hpan tsai, tha-min, da-yay grai law ai rai malu ai. Anhte kaw gaw langai sha nga ai shan nga ngu ai shi gaw wu yi wa rung ntu ai yaw wu la wa sha rung tu ai. Raitim dai rung wa shaning shagu galai ai. Laning mi rai jang ndai mi na dingsa wa ngawt rap rai na she bai prut bai prut re shan nga ngu gaw. Ndai shan nga gaw shi hkum hkrang gaw dumsa ram kaba ai. Raitim ndai nam kaw na shan ni yawng hta na kaja htum re shi na gaw, mu htum kaja htum shan nga ngu gaw. Ndai wa shi sha ai namlaw namlap ni hkan ai kun shi shan kade yat ai raitim sha mai ai. Kade yat tim ndai Myen hku rai yang gaw a-nant-soe ngu ai npru ai le. Hka hka nga yang she yat taw ai mung shagawt la nna jahkri hkri di sha lu ai da shan nga. Shi sha ai lu sha hpa a majaw kun nchye ai. Ndai nam na dusat ni kaw na shan kaja htum gaw shan nga rai sai. Hpa ana ma nnga ai hpa ma nnga ai. E ndai shan nga ni gaw masha rem ai baw nre grai zai ai nam de nga ai. Sinat hte gap ai hkam ai dai hku gap sha ai. Wu yi gaw rung ntu ai wu la gaw rung tu ai. Dai kaw na she hpaw lam ngu ai nga ai nam de. Ndai ya anhte mu ai dumsu hta grau kaba ai. Rung mung dup dup re grai n-gun ja ai. Kalang lang masha hpe ma htim chye ai hkrit ra ai shi gaw. Nta mare makau hkan nnga ai htaw nam grai htat ai de nga ai hpaw lam dumsu wu la zawn san ai. Ndai wa hpe gaw sharaw e ma nkawa sha lu ai yaw. Shi ma grai n-gun ja ai dai sharaw sa wa jang daru ai re majaw sharaw e ma hpaw lam hta sha ai ngu nau nmu ai. Moi gaw anhte ga e mung nga ai wo nam htat ai de dai hpaw lam ngu dai nga ai. Re yang she moi shawng de gaw ndai dun ngu ai kyant le dai ni ma nga ai dai anhte nga ai de. Dai dun ni gaw nam de kanaw sha hkawm rai she dai dun hpe lu jang gaw sai grai reng ai da. Grai tsi kaba re da n-gun tsi mada ana zingli tsi mada re da. Jahkraw da, jahkraw da nna galep sha dun sai ngu ai. Dun ngu ai nga ai raitim ndai anhte prat tsun ga nga yang gaw e hkying mi jahku tsa hkun sumshi kaw na hpang de nnga mat wa ai. Ndai gaw hpa i nga yang e dai prat ni hta anhte Jinghpaw ni sinat grai lu lang ai. Rai langai mi gap ai kaw na gaw shi a myo-sat-thit (generation) ni htum mat wa sam ai. Ya anhte prat hta gaw nnga mat wa ai dun le. Dai shi gaw n-gun grai ja ai ndai hku kanaw ai sha ai gaw namlap ni dai hku. Ga htu sha ai kun nchye ai ya ndai maga nnga mat wa sai e dai gaw dun ngu ai rai sa. Rai yang she shan nga a lam tsun sai. Dai hpang chyahkyi ngu ai Myen ni gyi ngu ai le laika ka ya gaw "shay" ngu tsun yang gaw "gyi" ngu dai gaw wu la rung tu ai dai mung wu yi rung ntu ai. Ndai gaw mare makau hkan wo nam loi tsan ai de nnga ai ndai mare makau hkan nga ai. Dai hkan zai gaw zai ai raitim htaw mare makau hkan nga ai. Ndai hpe gaw sharaw e mung rim sha ai rai na anhte mare masha ni mung jahkring hkring sinat hte gap sha. Shi gaw kaba htum wu la kaba htum she joi shi ram rawng ai. Grai kaba ai she joi shi pyi nau nrawng mayu ai matsat daram. Kanu rai jang gaw joi mali manga daram, dai kasha rai yang kalang ta lahkawng daram shangai ai kalang rai jang. Dai mare hkan gap sha ai chyahkyi ngu ai rai sa. E rai na shi gaw kalang kajawng ai shaloi "Hawng" ai ngu rai nga. "Hawng hawng" nga wo ra shara kaw le ra shara kaw shi loi hkrit ai nga mi mu jang mung dai hku grek hkrai grek wa ai. Dai hpe chyahkyi hawng ai ngu rai nga anhte Jinghpaw ni gaw. Htaw shan nga bai rai jang gaw kak ai ngu ai, shi wa kajawng jang "Kak kak" sha nga ai kaga nshaga ai. Rai dai hpe she shan nga kak ai ngu ai. Chyahkyi rai jang gaw "Hawng hawng" nga ai majaw chyahkyi hawng ai ngu rai nga. Shi gaw chyahkyi a nsam gaw kaga nnga ai. Loi hkyeng hkyeng san ai le kan de gaw loi hpraw hpraw re e ndai chyahkyi ngu ai dai rai sa. Rai na ndai wa a lam hte nam wa. Nam wa hte nta wa ni gaw rau nga chye ai. Nta kaw na wa ni wo ya Gara Yang hkawng ngu ai htaw nang du yu ai Salaw ga sinpraw dingda hkan layang le dai hkan na maling hkan gaw nta wa hte nam wa ni rau nga ai. Nta na wa kanu gaw wa la nnga tim nam na wa la ni rau lu ai kasha ni nta wa shangai ai. Dai kaw e kalang lang gaw nta wa ni nam wa zawn re ma shangai wa ai dai hkan. Raitim nam wa kalang lang gaw re da lo nam wa wu la ni wa nta de wa yup chye ai gaw nga ai da dai Gara Yang hkawng ngu ai hkan le. Ndai kahtawng nta gaw nau nlaw nam maling gaw law re hkan e gaw ya moi ning anhte jawngma prat rai yang tsun ma ai nta kaw e nta npu de wa yup ai nga ai da nam wa la ni. Dai gaw riatim Myen hku nga yang sha-pa ai le byin chye lai wa ai sha re. E dai hku re nga ai nam wa ni rai na nam wa gaw nam na mi rai nta na mi rai rai wo shanhte gaw rau nga chye ai. Raitim mung kade mi shanyi tim nam wa gaw nta kaw gaw nnga ai. Rawng tawn na shat mi jaw sha tim shat ma nsha hkraw ai. Grai kan si wa yang sha yang sha na raitim hpaw dat ai hte gaw bai hprawng ai sha re bau nlu ai. Rai na dai nam wa ni hta na hpan gaw wa tsa ngu ai kaji galoi mung nkaba ai kaji ji re ma nga ai. Kaji ai amyu dai kaw gaw loi kaba ai nmu ai. Rai yang wa ndu ngu ai gaw ndai wa la wa hkyam wa la nam na ndai gaw grai yak sai. Sharaw mung hkrit ai shi hpe gaw. Anhte shinggyim masha ni hkum shatu grai hkrit ra ai dai wa ndu gaw. Ga shadawn wa ndu hpe lama sinat hte gap dat ai, nsi jang mana maka hkrit ra ai wa ndu le. Shi na kawng wa ndai hku pru ai le. Ndai hku pru rai yang she sharaw sa yang sharaw mung shi hpe hkrit ai. Shi gaw dung htit re kaw na gaw sharaw gaw ga hku ning rai nsa ai. Naw shingtawt ai shi rim sha mayu jang ntsa de na sa. E sharaw lai ai hte ning ning di jang sharaw mung grai hkrit ai shi hpe. Rai yang gaw Jinghpaw ni gaw e wa kawa ai nga le Myen ni gaw wet-pet ai she ngu ai gaw ning di ai hte rau hkra ai le i. Rai yang kalang lang tsun ai na ai teng ai nteng ai gaw ngai mung nchye ai. Sinat hte gap ai sinat hte "Dem" nga ai hte rau dai gap ai shara de hkre rai gap ai wa hpe gawa sat kau ai da wa ndu ngu ai. Shi gaw wa kaga ni hte nnga ai shi chyu sha nga hkawm ai, yawng hta kaba mung kaba grau ai kawng ma grai galu ai. Ndai asak naw kaji yang gaw wa ndu rai nbyin ai gaw wa la sha re dai wuhpawng hkan. Asak loi kaba wa ai wa asak ngu gaw sanit ning matsat ning rai yang gaw asak kaba wa sai le. Dai kaw na gaw shi chyu nga hkawm ai. Shi chyu nga rai na wo wa wuhpawng wa ni gaw wuhpawng rai nga ai re. Ga shadawn pyan-mya nga yang gaw sumshi daram hpung mi kaw. Dai kaw wa tsa ngu ai kaji ai lawm ai aram re ni lawm ai. Dai wa ndu ngu ai wa gaw shi kam ai de nga hkawm na she dai wo wuhpawng langai kaw gaw sa nga. Dai kaw nnga yang wo wuhpawng langai de nga wa ndu ngu ai gaw dai shi chyu nga ai. E ndai wa ndu langai mi gaw ngai na mahkrum madup ngai ma prat e mu ai gaw kaba htum gaw joi matsat shi ram ram rawng ai yaw wa ndu langai le. Dai wa hkyam nam wa hkyam wa matsat shi ram du hkra rawng ai. Mare langai mi dai lu gap sai nga kaw na gaw yawng mare ting sha lu ai. Dai kaw na grit htum de gaw joi hkun sumshi ram rawng ai. Dai wa ndu ngu gaw grai hkrit ra ai. Shi hpe n adawk tim hkrum yang htim wa chye ai. Adawk sinat hte gap ai kaw na gaw si hkra ndi yang grai hkrit ra ai. Dai gaw wa ndu nam wa ni a lam rai sa. Dai kaw na gaw woi a lam hpe bai tsun na. Woi ni gaw law malawng gaw hpun ntsa e nga hkawm ai. Kalang lang gaw ga de wo yi hkan e kashun sha ai masha nnga jang yi kaw na hkainu ni mam ni mayut sha. Shinggyim masha ni hkai tawn ai hpe jahten ai woi ni gaw. Dai majaw yi hkyen sha yang woi gawn ngu jahpawt manap sa wa. Raitim ndai woi ni langai kaja ai gaw jahpawt jau jau nrawt ai. Tsun ga nga yang hkying kru a hpang de she rawt ai. Shana mung nsin sin jang loimi hkying kru ram loimi jan shang jang nwam sai wo yupra de wa ai. Dai langai gaw kaja ai rai na dai shani hkan gaw kashun sha sai. Shana gaw woi ni gaw kachyi mung nwam ai. Grai hkrit ai shanhte re majaw shana rai jang tem rai yup ai. Rai jang she woi ni gaw woi mung woi yam ngu ai kachyi sha re amyu mi lapran na loi ndai ram re ni woi lup ngu gaw ndai mi na wa ndu hte bung sai. Woi wu la shi chyu nga ai rai nga. Ndai wa htim chye ai masha hpe kawa chye ai kaba ai shi gaw moi na prat e. Ndai woi ni gaw shinggyim masha hpe yu ai shaloi num la ngu ai ginghka chye ai shi gaw. Num ni hpe grai roi ai num ni, yi kaw rai jang shaden tim num e shaden yang nhprawng hkraw ai kashun sha wa ai, la hpe hkrit ai woi ni. Rai yang she shi gaw ndai ndan hpe grai hkrit ai dai ndan re chye jang grai hkrit ai. Rai na Lisu ni "Ndan hpai woi htum ai" nga ai hpa moi gaw ndai ndan grai hkrit ai. Sinat hpe ma hkrit gaw hkrit ai raitim ndan ram nhkrit ai. Ndan mu ai hte grai hkrit ai woi ni dai gaw nam de nga ai. Yi hkyen sha jang she yi de sa kashun sha ai. Re she mali hka kau ndai myitsone lahta mali hka lam e htaw mali hka kau hkan na buga hkan gaw mare de ma shang kashun sha ai. Nam dum makau hkan kahkum ni tawn da yang sa gare sha ai woi nkau mi. Langai sha nre Myen hku nga yang oak-laik wunawng hte rai na nga ma ai. Dai hku nga shana gaw wo nam de yup woi ni na gaw dai rai sa. Rai yang gaw masha nkau mi gaw woi rem ma ai. Rem tim dusat sha re matsat shabat ngai gaw mada pa nkam ai. Woi gaw woi rem ai nga ma ai. Rem yang gaw nga ai raitim dun ai she re dat jang gaw hprawng ai sha re. Ndai hku rai sa woi e na gaw rai yang Lagang ngu ai ndai myauk-mi-shay le ndai ni gaw shinggyim masha e kadai nrem ai. Htaw nam maling de e nga ai Lagang ngu ai le. Myen ni gaw myauk-mi-shay ngu ai le. Ndai ni gaw nam maling wo grai htat ai de nga ai. Dai hpe gaw sinat hte gap. Ya ndai woi yan lagang hpe gaw shan anhte Jinghpaw ni e tsa lam shadang kru shi gaw sha ma ai. Tsa lam shadang mali shi ram gaw nsha ai nkau mi nsha ai. Dai man gaw shinggyim masha hte bung ai, lata ma dai shinggyim masha hte bung ai "Matsat shabat hkum sha" nga. Nkau mi gaw sha ai ndai hku re woi yan lagang ya ntsa de na dusat gaw dai ni. (Hpabaw re ta?) (Aw aw rai sa). . Language as given: Jinghpaw
Format:		Digitised: no Media: Audio
Identifier:		KK2-0026
Identifier (URI):		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0026
Language:		Kachin
Language (ISO639):		kac
Rights:		Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Subject:		Kachin language
Subject (ISO639):		kac
Subject (OLAC):		language_documentation
		text_and_corpus_linguistics
Table Of Contents (URI):		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0026/KK2-0026-A.mp3
		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0026/KK2-0026-A.wav
		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0026/KK2-0026-A.eaf
Type (DCMI):		Sound
Type (OLAC):		primary_text
OLAC Info
Archive:		Pacific And Regional Archive for Digital Sources in Endangered Cultures (PARADISEC)
Description:		http://www.language-archives.org/archive/paradisec.org.au
GetRecord:		OAI-PMH request for OLAC format
GetRecord:		Pre-generated XML file
OAI Info
OaiIdentifier:		oai:paradisec.org.au:KK2-0026
DateStamp:		2021-09-06
GetRecord:		OAI-PMH request for simple DC format
Search Info
Citation:		Keita Kurabe (compiler); Keita Kurabe (depositor); Magawng Gam (speaker). 2020. Pacific And Regional Archive for Digital Sources in Endangered Cultures (PARADISEC).
Terms:		area_Asia country_MM dcmi_Sound iso639_kac olac_language_documentation olac_primary_text olac_text_and_corpus_linguistics
Inferred Metadata
Country:		Myanmar
Area:		Asia